Posts tagged: zaprzeszły

Plus-que-parfait. Czas zaprzeszły złożony dokonany

Plus-que-parfait wyraża jakieś zakończone wydarzenie które miało miejsce w przeszłości przed innym wydarzeniem wyrażonym w czasie przeszłym. Czas, który upłynął między tymi dwoma wydarzeniami nie ma tutaj znaczenia.

Czas zaprzeszły był kiedyś używany w języku polskim, obecnie jednak nikt się nim nie posługuje.

Czas zaprzeszły to konstrukcja gramatyczna, która coraz rzadziej znajduje swoje zastosowanie w języku Polaków. Pozwala jednak doprecyzować przekaz, a używanie jej czyni go bardziej barwnym i niewątpliwie ciekawszym.

Poniżej załączamy przykłady zastosowania czasu zaprzeszłego:

• Wczoraj poszedłem do krawcowej i całe szczęście, że wziąłem był ze sobą gotówkę, bo nie działał terminal płatniczy.
• Do wczoraj nie umiałem odmieniać przez przypadki, bo jak uczyłem był się w szkole, to byłem bardzo chorowity i w czasie lekcji, na której nasza nauczycielka miała była nas nauczyć, cała klasa była zaraziła się ode mnie ospą.

Budowa czasu Plus-que-parfait

Czas Plus-que-parfait jest czasem złożonym z czasownika posiłkowego être lub avoir odmienionego w czasie przeszłym imparfait oraz z imiesłowu czasu przeszłego odmienionego czasownika. 

czasownik être lub avoir w imparfait + imiesłów czasu przeszłego (participe passé)

Je me suis rappelé que j’avais laissé mes clés à la maison.
Przypomniałem sobie, że zostawiłem klucze w domu.  

Passé Composé      Plus-que-parfait

Travailler (pracować) czasownik odmieniany z czasownikiem posiłkowym avoir
J’avais travaillé
tu avais travaillé
il avait travaillé
elle avait travaillé
nous avions travaillé
vous aviez travaillé
ils avaient travaillé

aller (iść, jechać) czasownik odmieniany z czasownikiem posiłkowym être
Je étais allé(e)
tu étais allé(e)
il était allé
elle était allée
nous étions allé(e)s
vous étiez allé(e)s
ils étaient allés
elles étaient allées 

se réveiller (budzić się) czasownik zwrotny odmieniany z czasownikiem être
je m’étais réveillé(e)
tu t’ étais réveillé(e)
il s’ était réveillé
elle s’était réveillée
nous nous étions réveillé(e)s
vous vous étiez réveillé(e)s
ils s’ étaient réveillés
elles s’ étaient réveillées

Wybór czasownika posiłkowego avoir lub être jak również uzgodnienie participe passé dokonuje się według tych samych zasad jak w przypadku czasu passé composé.

Użycie czasu plus-que-parfait

• czas ten opisuje zdarzenie które miało miejsce w przeszłości i było wcześniejsze niż inne wydarzenie w czasie przeszłym (passé composé, imparfait, passé simple) w tym samym zdaniu, np.

J’ai retrouvé le stylo que j’avais perdu il y a une semaine – Odnalazłem długopis który zgubiłem tydzień temu – najpierw musiałem zgubić długopis żeby go później odnaleźć stąd użycie plus-que-parfait 

Quand je suis arrivé, Jean avait déjà fait la vaisselle – Kiedy przyjechałem, Jan umył już naczynia  – jak przyjechałem naczynia były już umyte czyli aby to wyrazić musi być plus-que-parfait

• użyty ze spójnikiem « si » wyraża nierealność, niemożliwość wykonania jakiegoś zdarzenia w przeszłości (III typ warunkowy), np. 

Si nous avions eu plus d’argent, nous aurions acheté une nouvelle maison  – Gdybyśmy mieli więcej pieniędzy, kupilibyśmy nowy dom – w domyśle « Ale nie mieliśmy pieniędzy więc nie kupiliśmy »

Ah! Si tu avais suivi mes conseils! – Ah! Gdybyś (był) posłuchał moich rad! – w domyśle  «  ale nie posłuchałeś 🙁 »

Uwaga:  Nie używamy czasu Plus-que-parfait w zdaniach współrzędnych, w których kładziemy nacisk na sekwencję kilku czynności, a nie na ich relacje czasowe względem siebie, np., jak w zdaniu:

Przykłady:

Plus-que-parfait: Wykonaj ćwiczenia, aby opanować czas Plus-que-parfait.

Chcę poćwiczyć swoją wiedzę.