Passé simple. Czas przeszły prosty dokonany
Passé simple, czyli czas przeszły prosty dokonany, jest czasem używanym w literaturze, formalnych tekstach pisanych oraz narracji przeszłych wydarzeń w języku francuskim. Chociaż w mowie codziennej jest rzadko stosowany, jego znajomość jest istotna dla zrozumienia literatury francuskiej oraz bardziej formalnych kontekstów.
Spis treści
Definicja Passé simple
Passé simple to czas przeszły, który wyraża zakończone i jednorazowe czynności przeszłe. Jest stosowany przede wszystkim w pisemnych relacjach wydarzeń, takich jak opowiadania, historie czy powieści.
Zasady użycia Passé simple
Passé simple używamy w następujących sytuacjach:
- Do opisywania zakończonych czynności w przeszłości, które miały miejsce jednorazowo.
- W literaturze, szczególnie w narracji.
- W formalnych tekstach pisanych, takich jak raporty historyczne.
Tabela z odmianą czasowników w Passé simple
Czasowniki regularne w Passé simple
-er (parler)
| Osoba | Końcówka | Przykład (parler) |
|---|---|---|
| je | -ai | je parlai |
| tu | -as | tu parlas |
| il/elle/on | -a | il/elle/on parla |
| nous | -âmes | nous parlâmes |
| vous | -âtes | vous parlâtes |
| ils/elles | -èrent | ils/elles parlèrent |
-ir (finir)
| Osoba | Końcówka | Przykład (finir) |
|---|---|---|
| je | -is | je finis |
| tu | -is | tu finis |
| il/elle/on | -it | il/elle/on finit |
| nous | -îmes | nous finîmes |
| vous | -îtes | vous finîtes |
| ils/elles | -irent | ils/elles finirent |
-re (vendre)
| Osoba | Końcówka | Przykład (vendre) |
|---|---|---|
| je | -is | je vendis |
| tu | -is | tu vendis |
| il/elle/on | -it | il/elle/on vendit |
| nous | -îmes | nous vendîmes |
| vous | -îtes | vous vendîtes |
| ils/elles | -irent | ils/elles vendirent |
Czasowniki nieregularne w Passé simple
Être w Passé simple (być)
| Osoba | Odmiana |
|---|---|
| je | je fus |
| tu | tu fus |
| il/elle/on | il/elle/on fut |
| nous | nous fûmes |
| vous | vous fûtes |
| ils/elles | ils/elles furent |
Avoir w Passé simple (mieć)
| Osoba | Odmiana |
|---|---|
| je | j’eus |
| tu | tu eus |
| il/elle/on | il/elle/on eut |
| nous | nous eûmes |
| vous | vous eûtes |
| ils/elles | ils/elles eurent |
Faire w Passé simple (robić)
| Osoba | Odmiana |
|---|---|
| je | je fis |
| tu | tu fis |
| il/elle/on | il/elle/on fit |
| nous | nous fîmes |
| vous | vous fîtes |
| ils/elles | ils/elles firent |
Aller w Passé simple (iść)
| Osoba | Odmiana |
|---|---|
| je | j’allai |
| tu | tu allas |
| il/elle/on | il/elle/on alla |
| nous | nous allâmes |
| vous | vous allâtes |
| ils/elles | ils/elles allèrent |
Tabela ta zawiera odmiany kilku kluczowych czasowników regularnych i nieregularnych w czasie Passé simple, co pozwala na lepsze zrozumienie i przyswojenie zasad odmiany w tym czasie.
Przykładowy tekst w Passé simple wraz z tłumaczeniem
Tekst w języku francuskim
Pendant les vacances d’été, nous partîmes pour un voyage incroyable à travers la France. Nous visitâmes plusieurs villes, chacune avec son propre charme unique. À Paris, nous admirâmes la majestueuse tour Eiffel et nous nous promenâmes le long de la Seine. Ensuite, nous allâmes à Lyon, où nous goûtâmes la délicieuse cuisine locale. À Marseille, nous prîmes un bateau pour explorer les calanques et nous nageâmes dans les eaux cristallines.
Un jour, tandis que nous étions en route pour Bordeaux, nous rencontrâmes un groupe de voyageurs qui nous racontèrent leurs aventures. Nous passâmes la soirée ensemble, échangeant des histoires et riant jusqu’à tard dans la nuit. Ce fut un moment inoubliable.
Enfin, nous arrivâmes à Bordeaux, où nous visitâmes des vignobles et dégustâmes du vin exquis. Nous apprîmes beaucoup sur la culture viticole et nous fîmes de nouveaux amis parmi les habitants. Ce voyage fut une expérience enrichissante qui nous laissa des souvenirs précieux.
Tłumaczenie na język polski
Podczas wakacji letnich wyruszyliśmy w niesamowitą podróż po Francji. Odwiedziliśmy kilka miast, każde z własnym, unikalnym urokiem. W Paryżu podziwialiśmy majestatyczną wieżę Eiffla i spacerowaliśmy wzdłuż Sekwany. Następnie pojechaliśmy do Lyonu, gdzie skosztowaliśmy pysznej lokalnej kuchni. W Marsylii popłynęliśmy łodzią, aby zwiedzić kalanki i kąpaliśmy się w krystalicznych wodach.
Pewnego dnia, gdy byliśmy w drodze do Bordeaux, spotkaliśmy grupę podróżników, którzy opowiedzieli nam o swoich przygodach. Spędziliśmy razem wieczór, wymieniając się historiami i śmiejąc się do późna w nocy. To był niezapomniany moment.
W końcu dotarliśmy do Bordeaux, gdzie odwiedziliśmy winnice i degustowaliśmy wyśmienite wino. Dowiedzieliśmy się dużo o kulturze winiarskiej i zaprzyjaźniliśmy się z mieszkańcami. Ta podróż była wzbogacającym doświadczeniem, które pozostawiło nam cenne wspomnienia.
Przykłady użycia Passé simple
Poniżej znajdują się przykłady zdań z użyciem czasu Passé simple, aby lepiej zobrazować jego zastosowanie w różnych kontekstach:
Czasowniki regularne Passé simple
Parler w Passé simple (mówić)
- Je parlai avec lui hier soir. (Rozmawiałem z nim wczoraj wieczorem.)
- Elle parla de son voyage en France. (Ona opowiadała o swojej podróży do Francji.)
- Nous parlâmes longtemps de ce sujet. (Rozmawialiśmy długo na ten temat.)
Finir w Passé simple (kończyć)
- Tu finis ton travail avant midi. (Skończyłeś swoją pracę przed południem.)
- Ils finirent leur repas rapidement. (Oni szybko skończyli swój posiłek.)
- Nous finîmes la réunion à temps. (Skończyliśmy spotkanie na czas.)
Vendre w Passé simple (sprzedawać)
- Il vendit sa voiture l’année dernière. (On sprzedał swój samochód w zeszłym roku.)
- Vous vendîtes tous les billets en une heure. (Sprzedaliście wszystkie bilety w ciągu godziny.)
- Elles vendirent leurs maisons en même temps. (One sprzedały swoje domy w tym samym czasie.)
Czasowniki nieregularne w Passé simple
Être w Passé simple (być)
- Je fus très surpris par la nouvelle. (Byłem bardzo zaskoczony tą wiadomością.)
- Ils furent contents de leur succès. (Oni byli zadowoleni ze swojego sukcesu.)
- Elle fut la première à arriver. (Ona była pierwsza, która przyjechała.)
Avoir w Passé simple (mieć)
- J’eus une idée géniale ce matin. (Miałem genialny pomysł dziś rano.)
- Vous eûtes une belle maison à la campagne. (Mieliście piękny dom na wsi.)
- Nous eûmes beaucoup de chance. (Mieliśmy dużo szczęścia.)
Faire w Passé simple (robić)
- Il fit un discours impressionnant. (On wygłosił imponujące przemówienie.)
- Nous fîmes une promenade après le dîner. (Poszliśmy na spacer po kolacji.)
- Elles firent de grands progrès en peu de temps. (One poczyniły duże postępy w krótkim czasie.)
Czasowniki złożone w Passé simple
Prendre w Passé simple (brać)
- Je pris le train de six heures. (Wsiadłem do pociągu o szóstej.)
- Ils prirent leurs affaires et partirent. (Oni wzięli swoje rzeczy i wyjechali.)
- Elle prit la décision de déménager. (Ona podjęła decyzję o przeprowadzce.)
Voir w Passé simple (widzieć)
- Tu vis ce film l’année dernière. (Widziałeś ten film w zeszłym roku.)
- Nous vîmes des étoiles filantes cette nuit-là. (Widziałyśmy spadające gwiazdy tamtej nocy.)
- Vous vîtes la tour Eiffel pour la première fois. (Zobaczyliście Wieżę Eiffla po raz pierwszy.)
Te przykłady ilustrują różnorodne zastosowania Passé simple w języku francuskim, pokazując, jak ten czas może być używany do opisywania jednorazowych, zakończonych wydarzeń z przeszłości w formalnych kontekstach narracyjnych.
Tworzenie Passé simple
Tworzenie form Passé simple różni się w zależności od rodzaju czasowników – regularnych i nieregularnych.
Czasowniki regularne w Passé simple
Czasowniki zakończone na -er (parler, aimer)
Końcówki Passé simple dla czasowników regularnych zakończonych na -er:
Przykład:
- Parler (mówić):
- je parlai
- tu parlas
- il/elle/on parla
- nous parlâmes
- vous parlâtes
- ils/elles parlèrent
Czasowniki zakończone na -ir (finir, choisir)
Końcówki Passé simple dla czasowników regularnych zakończonych na -ir:
Przykład:
Czasowniki zakończone na -re (vendre, attendre)
Końcówki Passé simple dla czasowników regularnych zakończonych na -re:
Przykład:
- Vendre (sprzedawać):
- je vendis
- tu vendis
- il/elle/on vendit
- nous vendîmes
- vous vendîtes
- ils/elles vendirent
Czasowniki nieregularne
Czasowniki nieregularne mają różne formy w Passé simple, często oparte na nieregularnym rdzeniu. Oto kilka przykładów:
Être (być)
Avoir (mieć)
Faire (robić)
Przykład:
- AllerAller czasownik francuski oznaczający "iść", "jechać", "udawać się", "zmierzać". Jest to jeden z najczęściej używanych czasowników we francuskim i ma wiele zastosowań. Używa się go zarówno w sensie dosłownym (przemieszczanie się z miejsca na miejsce), jak i w znaczeniu bardziej metaforycznym (zmiana stanu, kondycji). Oto tabela przedstawiająca odmianę czasownika "aller" we wszystkich czasach i trybach: Indicatif (Oznajmujący) Czas / TrybJeTuIl/Elle/OnNousVousIls/EllesPrésentvaisvasvaallonsallezvontImparfaitallaisallaisallaitallionsalliezallaientPassé (iść):
- j’allai
- tu allas
- il/elle/on alla
- nous allâmes
- vous allâtes
- ils/elles allèrent
Podsumowanie
Znajomość Passé simple jest kluczowa dla rozumienia tekstów literackich oraz formalnych dokumentów w języku francuskim. Pomimo iż jest rzadko używany w codziennej mowie, jego opanowanie pozwala na pełniejsze zanurzenie się w kulturze i literaturze francuskiej. Warto więc zapamiętać zasady tworzenia i używania tego czasu oraz regularnie ćwiczyć jego formy, aby zyskać biegłość w czytaniu i analizie francuskich tekstów literackich.
Czasowniki pierwszej grupy (czasowniki zakończone na -er) :
ai, as, a, âmes, âtes, èrent.
Czasowniki drugiej grupy (czasowniki zakończone na -ir) :
is, is, it, îmes, îtes, irent.
Czasowniki trzeciej grupy (czasowniki zakończone na -re oraz czasowniki nieregularne) :
us, us, ut, ûmes, ûtes, urent
Ćwiczenia
