Passé simple. Czas przeszły prosty dokonany
jest on niezbędny np. w tekstach literackich, pisanych w czasie przeszłym, czy też w niektórych tekstach odnoszących się do zdarzeń historycznych, czy konkretnych dat.
Passé simple to czas przeszły prosty w języku francuskim, który jest używany do opisywania zdarzeń, które miały miejsce w przeszłości i zostały już zakończone. Czas ten jest stosowany w literaturze, zwłaszcza w powieściach, ale rzadziej w języku mówionym.
Czas passé simple jest często porównywany do czasu preterito perfecto simple w języku hiszpańskim lub do czasu simple past w języku angielskim. W przeciwieństwie do czasu passé composé, który jest bardziej powszechnie stosowany we francuskim języku mówionym, czas passé simple jest bardziej formalny i uważany za bardziej elegancki.
Forma czasu passé simple jest zmienna i zależy od rodzaju czasownika. Czas przeszły prosty tworzy się poprzez dodanie odpowiedniej końcówki do rdzenia czasownika. Na przykład, w przypadku czasownika “parler” końcówka “ai” zostaje zamieniona na “ai parlé”. Jednak w przypadku niektórych nieregularnych czasowników, takich jak “être” i “avoir”, końcówki są całkowicie różne.
Warto zaznaczyć, że czas passé simple jest rzadziej używany w języku francuskim, a jego stosowanie jest zwykle ograniczone do literatury. W języku mówionym, zwykle stosuje się czas passé composé, który jest łatwiejszy do nauki i bardziej przysty w użyciu. Niemniej jednak, zrozumienie czasu passé simple jest ważne dla osoby, która interesuje się literaturą francuską i chce czytać oryginalne teksty.
Czas passé simple jest często wykorzystywany w narracji, szczególnie w powieściach, aby opisać zdarzenia przeszłe w sposób bardziej formalny i elegancki. Może być również stosowany do opisu wydarzeń historycznych lub w oficjalnych dokumentach.
Należy pamiętać, że czas passé simple wymaga nieco więcej pracy w nauce niż czas passé composé, ponieważ wymaga znajomości odmiany czasowników. Jednak zrozumienie sposobu tworzenia tego czasu jest ważne dla osób, które chcą lepiej zrozumieć literaturę francuską i ulepszyć swoją znajomość języka francuskiego.
1. Tworzenie czasu passé simple
Le passé simple est utilisé pour décrire une action qui a eu lieu et qui s’est achevée dans le passé. Conjugué au passé simple, un verbe conserve toujours le même radical (contrairement à d’autres temps) mais sa terminaison varie en fonction du sujet (autrement dit de la ‘personne’).
Les verbes du premier groupe dont l’infinitif se termine par ER se conjuguent normalement en ‘A’ sauf à la 3e personne du pluriel (voir le tableau ci-dessous).
Les verbes du deuxième groupe dont l’infinitif se termine par IR et dont le participe présent s’achève en ‘ISSANT’ (par exemple : finir > finissant) se conjuguent normalement en ‘I’.
Les verbes du troisième groupe dont l’infinitif se termine également par IR mais dont le participe présent ne s’achève pas en ‘ISSANT’ (par exemple : partir > partant, venir > venant) se conjuguent normalement ‘I’ ou en ‘IN’ (voir le tableau ci-dessous) sauf courir et mourir (exceptions) qui se conjuguent en ‘U’.
Enfin, les autres verbes du troisième groupe (par exemple : rendre, recevoir, etc.) se conjuguent normalement en ‘I’ ou bien en ‘U’ (voir le tableau ci-dessous).
Attention, il y a toujours un accent circonflexe à la première et à la deuxième personne du pluriel au passé simple.
temat bezokolicznika czasownika* + końcówki
np.
Nous allâmes à l’école à pied – Poszliśmy do szkoły na piechotę
* temat powstaje po odcięciu od bezokolicznika końcówek « er, ir, oir, re »
| końcówka bezokolicznika | -er (I grupa) + aller | -ir (II grupa) + część III grupy (-ir,-oir,-re) | część III grupy (-ir,-oir,-re) |
| Je | ai | is | us |
| Tu | as | is | us |
| Il/elle/on | a | it | ut |
| Nous | âmes | îmes | ûmes |
| Vous | âtes | îtes | ûtes |
| Ils/elles | èrent | irent | urent |
2. Wyjątki w odmianie:
| avoir | être | faire | venir | tenir | lire | boire | |
| Je | eus | fus | fis | vins | tins | lus | bus |
| Tu | eus | fus | fis | vins | tins | lus | bus |
| Il/elle/on | eut | fut | fit | vint | tint | lut | but |
| Nous | eûmes | fûmes | fîmes | vînmes | tînmes | lûmes | bûmes |
| Vous | eûtes | fûtes | fîtes | vîntes | tîntes | lûtes | bûtes |
| Ils/elles | eurent | furent | firent | vinrent | tînrent | lurent | burent |
3. Kiedy używamy czasu passé simple?
Ten czas jest literackim odpowiednikiem czasu passé composé. Używany jest głównie w powieściach, opowiadaniach i artykułach prasowych. Współczenie nie jest używany w języku mówionym.
Wyraża także czynność dokonaną, odległą w czasie, które nie mają odniesienia do teraźniejszości, np.
Jules César conquit la Gaule en 53 avant notre ère.
Juliusz Cezar podbił Galię w r. 53 p.n.e.
4. Czas passé simple w literaturze
| Le maire et le président lui firent la première visite, et lui de son côté fit la première visite au général et au préfet. Les Misérables, de Victor Hugo | Burmistrz i prezydent złożyli mu pierwszą wizytę, a on ze swej strony złożył pierwszą wizytę u generała i prefekta. |
| Elle rencontra Candide en revenant au château, et rougit ; Candide rougit aussi ; elle lui dit bonjour d’une voix entrecoupée, et Candide lui parla sans savoir ce qu’il disait. Candide, de Voltaire | Po powrocie do zamku spotkała Kandyda i zarumieniła się; Kandyd również się zarumienił; przywitała się z nim łamiącym się głosem, a Kandyd odezwał się do niej, nie wiedząc, co mówi. |
Ćwiczenia
Zapraszamy do wykonania ćwiczeń dla zalogowanych użytkowników na naszym portalu! Nie masz konta? Zarejestruj się!
