Mowa zależna w języku francuskim

Mowa zależna w języku francuskim

mowa zalezna Mowa zależna w języku francuskim

Mowa zależna w języku francuskim (Le discours rapporté)

Mowa zależna w języku francuskim to sposób przekazywania cudzego mówienia lub pisania. W języku francuskim można ją wyrazić na kilka różnych sposobów, w zależności od rodzaju wypowiedzi, którą chcemy przekazać.

Mowa zależna jest kluczowym elementem języka francuskiego, który pozwala na przekazywanie czyichś słów, myśli lub uczuć. W tym artykule omówimy, jak używać mowy zależnej w języku francuskim, zwracając uwagę na różnice między mową zależną a niezależną.

Mowa zależna w języku francuskim jest bardzo ważną częścią gramatyki. Jest używana w wielu różnych sytuacjach, takich jak:

  • relacjonowanie rozmowy
  • cytowanie wypowiedzi innych osób
  • pisanie opowiadań i reportaży
  • tłumaczenie tekstów z języka francuskiego na język polski i odwrotnie

Czym jest mowa zależna?

Mowa zależna, znana również jako styl zależny, jest techniką stosowaną w języku francuskim (i nie tylko), która pozwala na przekazywanie czyichś słów, myśli lub uczuć bez bezpośredniego cytowania. Jest to szczególnie przydatne, gdy chcemy opowiedzieć o tym, co ktoś powiedział w przeszłości.

Oto przykład opowiadania, w którym wykorzystałem mowę zależną:


Janek i Marysia byli najlepszymi przyjaciółmi. Mieszkali w tym samym domu i chodzili do tej samej szkoły. Pewnego dnia bawiła się na podwórku, kiedy usłyszała, że Janek krzyczy. Pobiegła do niego i zobaczyła, że płacze.

“Co się stało?” – zapytała.

“Zgubiłem piłkę!” – powiedział Janek.

Marysia zaczęła szukać piłki z Janem. Szukali wszędzie, ale nie mogli jej znaleźć. W końcu Janek się zrozpaczył.

“Nigdy jej nie znajdę!” – powiedział.

“Nie martw się, znajdziemy ją” – powiedziała Marysia.

Poszli do domu i powiedzieli o tym rodzicom. Rodzice pomogli im szukać piłki. Szukali w całym domu, w ogrodzie i na podwórku. W końcu znaleźli piłkę w garażu!

Janek był bardzo szczęśliwy, że odnalazł piłkę. Podziękował Marysi za pomoc.

“Dziękuję, że pomogłaś mi znaleźć piłkę” – powiedział.

“Nie ma za co” – powiedziała Marysia. “To była przyjemność”.

Janek i Marysia dalej bawili się na podwórku. Byli bardzo szczęśliwi, że są przyjaciółmi.


Jak używać mowy zależnej w języku francuskim?

Mowa zależna w języku francuskim różni się od mowy niezależnej pod względem struktury gramatycznej. Główne różnice dotyczą czasów gramatycznych, zaimków i wyrażeń miejsca i czasu.

Rodzaje mowy zależnej

W języku francuskim wyróżnia się dwa główne rodzaje mowy zależnej:

  • mowa zależna bezpośrednia
  • mowa zależna pośrednia

Mowa zależna bezpośrednia

Mowa zależna bezpośrednia to sposób przekazywania cudzego mówienia lub pisania w taki sam sposób, jak zostało ono wypowiedziane lub napisane. Oznacza to, że zachowane są wszystkie cechy wypowiedzi, takie jak:

  • intonacja
  • kolejność wyrazów
  • czasy gramatyczne

Mowa zależna bezpośrednia jest używana w sytuacjach, gdy chcemy oddać wiernie treść wypowiedzi.

Przykłady mowy zależnej bezpośredniej

  • Il dit : « Je suis content. »
  • Elle demande : « Où vas-tu ? »
  • Ils répondent : « Nous allons à l’école. »

Mowa zależna pośrednia

Mowa zależna pośrednia to sposób przekazywania cudzego mówienia lub pisania w taki sposób, że nie zachowujemy wszystkich cech wypowiedzi. Oznacza to, że zmieniamy czasy gramatyczne, aby dostosować je do kontekstu wypowiedzi.

Mowa zależna pośrednia jest używana w sytuacjach, gdy chcemy przedstawić treść wypowiedzi w sposób bardziej ogólny.

Przykłady mowy zależnej pośredniej

  • Il dit qu’il est content.
  • Elle demande où elle va.
  • Ils répondent qu’ils vont à l’école.

Zastosowanie mowy zależnej

Mowa zależna jest używana w wielu różnych sytuacjach, takich jak:

  • relacjonowanie rozmowy
  • cytowanie wypowiedzi innych osób
  • pisanie opowiadań i reportaży
  • tłumaczenie tekstów z języka francuskiego na język polski i odwrotnie

Przykłady

Bien sûr, voici un court texte en français utilisant le discours indirect :

Hier, j’ai rencontré mon vieil ami Pierre. Il m’a dit qu’il avait déménagé à Paris pour son travail. Il a expliqué qu’il aimait beaucoup la ville, malgré le fait qu’il trouvait la vie là-bas un peu chère. Il a également mentionné qu’il avait adopté un chat qu’il avait trouvé dans la rue. Il a dit qu’il l’avait appelé “Minou”.

Pierre a également partagé qu’il avait rencontré une femme charmante nommée Claire. Il a avoué qu’il était très amoureux d’elle et qu’il envisageait de la demander en mariage. Il a dit qu’il avait prévu de le faire lors d’un dîner romantique le week-end prochain.

Enfin, Pierre a exprimé son désir de me revoir bientôt. Il a suggéré que je vienne le visiter à Paris. J’ai répondu que j’aimerais beaucoup cela et que je planifierai un voyage dès que possible.

Oto kilka przykładów, które ilustrują, jak używać mowy zależnej w języku francuskim:

  1. Bezpośrednie przemówienie: “Je vais à la bibliothèque”, powiedział Jean.
    Mowa zależna: Jean a dit qu’il allait à la bibliothèque.
  2. Bezpośrednie przemówienie: “J’aime le chocolat”, a déclaré Marie.
    Mowa zależna: Marie a déclaré qu’elle aimait le chocolat.
  3. Bezpośrednie przemówienie: “Je suis heureux”, a dit Pierre.
    Mowa zależna: Pierre a dit qu’il était heureux.
  4. Bezpośrednie przemówienie: “J’irai au cinéma demain”, a annoncé Claire.
    Mowa zależna: Claire a annoncé qu’elle irait au cinéma le lendemain.
  5. Bezpośrednie przemówienie: “Je n’aime pas les épinards”, a avoué Paul.
    Mowa zależna: Paul a avoué qu’il n’aimait pas les épinards.
  6. Bezpośrednie przemówienie: “Je vais me marier”, a révélé Sophie.
    Mowa zależna: Sophie a révélé qu’elle allait se marier.
  7. Bezpośrednie przemówienie: “J’ai perdu mon portefeuille”, a déclaré Jean.
    Mowa zależna: Jean a déclaré qu’il avait perdu son portefeuille.
  8. Bezpośrednie przemówienie: “Je ne comprends pas”, a dit Marie.
    Mowa zależna: Marie a dit qu’elle ne comprenait pas.
  9. Bezpośrednie przemówienie: “Je vais déménager à Paris”, a annoncé Louis.
    Mowa zależna: Louis a annoncé qu’il allait déménager à Paris.
  10. Bezpośrednie przemówienie: “J’ai vu un film intéressant”, a dit Luc.
    Mowa zależna: Luc a dit qu’il avait vu un film intéressant.
  11. Bezpośrednie przemówienie: “Je ne me sens pas bien”, a déclaré Emma.
    Mowa zależna: Emma a déclaré qu’elle ne se sentait pas bien.
  12. Bezpośrednie przemówienie: “J’ai oublié mon parapluie”, a dit François.
    Mowa zależna: François a dit qu’il avait oublié son parapluie.
  13. Bezpośrednie przemówienie: “Je vais étudier le français”, a déclaré Alice.
    Mowa zależna: Alice a déclaré qu’elle allait étudier le français.
  14. Bezpośrednie przemówienie: “J’ai faim”, a dit Thomas.
    Mowa zależna: Thomas a dit qu’il avait faim.
  15. Bezpośrednie przemówienie: “Je vais visiter ma grand-mère”, a annoncé Julie.
    Mowa zależna: Julie a annoncé qu’elle allait visiter sa grand-mère.
  16. Bezpośrednie przemówienie: “J’ai peur des araignées”, a avoué Laura.
    Mowa zależna: Laura a avoué qu’elle avait peur des araignées.
  17. Bezpośrednie przemówienie: “Je vais faire du shopping”, a dit Isabelle.
    Mowa zależna: Isabelle a dit qu’elle allait faire du shopping.
  18. Bezpośrednie przemówienie: “J’ai un chat”, a déclaré Robert.
    Mowa zależna: Robert a déclaré qu’il avait un chat.
  19. Bezpośrednie przemówienie: “Je vais à la piscine”, a annoncé Élise.
    Mowa zależna: Élise a annoncé qu’elle allait à la piscine.
  20. Bezpośrednie przemówienie: “J’aime lire des livres”, a dit Victor.
    Mowa zależna: Victor a dit qu’il aimait lire des livres.
  21. Bezpośrednie przemówienie: “Je vais prendre un café”, a annoncé Charlotte.
    Mowa zależna: Charlotte a annoncé qu’elle allait prendre un café.
  22. Bezpośrednie przemówienie: “J’ai un examen demain”, a déclaré Maxime.
    Mowa zależna: Maxime a déclaré qu’il avait un examen le lendemain.

Podsumowanie

Mowa zależna w języku francuskim jest bardzo ważną częścią gramatyki. Jest używana w wielu różnych sytuacjach, takich jak:

  • relacjonowanie rozmowy
  • cytowanie wypowiedzi innych osób
  • pisanie opowiadań i reportaży
  • tłumaczenie tekstów z języka francuskiego na język polski i odwrotnie

Aby poprawnie stosować mowę zależną, należy pamiętać o kilku zasadach:

  • zachować cechy wypowiedzi, takie jak: intonacja, kolejność wyrazów, czasy gramatyczne,
  • zmienić czasy gramatyczne, aby dostosować je do kontekstu wypowiedzi,
  • używać odpowiednich zaimków i przyimków.

Ćwiczenie

Wesprzyj nas! Zostań naszym sponsorem na Patronite.pl
Mowa zależna w języku francuskim 3

aimer aller amour avoir bagietka bonjour Bordeaux bouquet chocolat coeur croissant croisse czas czasownik czasownika dom fiszki fleurs Francja francuski francuskie francuski w minutę français gramatyka gramatyka francuska Historia historia Francji jedzenie język język francuski krzyżówka kuchnia kuchnia francuska kultura kultura francuska Literatura Luwr maison manger Marsylia merci minutę miłość mots nauka nauka francuskiego nauka języka nauka języka francuskiego Nicea non Normandia odmiana Oui Paris Paryż passé composé penser podcast podstawy poranna praca present Prowansja Ratatouille sport szampan sztuka słownictwo teraźniejszy tradycja voir wakacje Wieża Eiffla wino wymowa ćwiczenia

Avoir un chat dans la gorge

Avoir un chat dans la gorge

Avoir un chat dans la gorge

Avoir un chat dans la gorge

“Avoir un chat dans la gorge” to popularne francuskie wyrażenie idiomatyczne, które dosłownie tłumaczy się na “mieć kota w gardle”. W polskim języku najbliższym odpowiednikiem tego idiomu jest “mieć kota na języku”. A tak na marginesie, zanim zaczniemy naukę, Czy znasz lekcję o tym, jak opowiedzieć o swoim kocie?

Znaczenie

Idiom “avoir un chat dans la gorge” używany jest, gdy ktoś ma trudności z mówieniem, kaszle lub ma chrypkę. Jest to sposób na opisanie sytuacji, w której osoba ma problemy z wyrażeniem myśli lub mówieniem z powodu fizycznego dyskomfortu w gardle.

Historia Pochodzenia

Pochodzenie tego idiomu jest niejasne, ale jest kilka teorii na ten temat. Jedna z nich mówi, że idiom może pochodzić od dawnej praktyki wróżenia z wnętrzności zwierząt, w tym kotów. W starożytności wróżby były często wykonywane przez kapłanów, którzy interpretowali znaki i symbole z wnętrzności zwierząt. W tym kontekście, “mieć kota w gardle” mogło oznaczać, że osoba ma trudności z wyrażeniem prawdy lub przekazaniem wiadomości, które otrzymała w wyniku wróżby.

Inna teoria sugeruje, że idiom może pochodzić od dawnej francuskiej gry słownej, w której gracze próbowali wymówić trudne do powiedzenia zdania lub frazy, podczas gdy inni próbowali zgadnąć, co mówią. “Mieć kota w gardle” mogło wtedy oznaczać, że osoba ma trudności z wymówieniem słów lub fraz.

Jak nas wspierać?

Przykłady Użycia

Excusez-moi, j’ai un chat dans la gorge.”
– “Przepraszam, mam kota w gardle.”

“Il semble que tu aies un chat dans la gorge, tu devrais boire de l’eau.” –
“Wygląda na to, że masz kota w gardle, powinieneś napić się wody.”

“Je ne peux pas chanter ce soir, j’ai un chat dans la gorge.” –
“Nie mogę śpiewać dzisiaj wieczorem, mam kota w gardle.”

“Elle a un chat dans la gorge et ne peut pas répondre à la question.” –
“Ona ma kota w gardle i nie może odpowiedzieć na pytanie.”

Il a un chat dans la gorge, c’est pourquoi il ne parle pas beaucoup.” –
“On ma kota w gardle, dlatego nie mówi dużo.”

J’ai un chat dans la gorge, je ne peux pas continuer à parler.” –
“Mam kota w gardle, nie mogę kontynuować mówienia.”

Elle a un chat dans la gorge, elle ne peut pas faire son discours.” –
“Ona ma kota w gardle, nie może wygłosić swojego przemówienia.”

Il a un chat dans la gorge, il ne peut pas chanter la chanson.” –
“On ma kota w gardle, nie może śpiewać piosenki.”

J’ai un chat dans la gorge, je ne peux pas finir ma présentation.” –
“Mam kota w gardle, nie mogę zakończyć mojej prezentacji.”

Elle a un chat dans la gorge, elle ne peut pas lire le poème.” –
“Ona ma kota w gardle, nie może czytać wiersza.”

Il a un chat dans la gorge, il ne peut pas crier.” –
“On ma kota w gardle, nie może krzyczeć.”

J’ai un chat dans la gorge, je ne peux pas rire.” –
“Mam kota w gardle, nie mogę śmiać się.”

Elle a un chat dans la gorge, elle ne peut pas parler fort.” –
“Ona ma kota w gardle, nie może mówić głośno.”

Il a un chat dans la gorge, il ne peut pas dire la vérité.” –
“On ma kota w gardle, nie może powiedzieć prawdy.”

J’ai un chat dans la gorge, je ne peux pas dire mon nom.” –
“Mam kota w gardle, nie mogę powiedzieć mojego imienia.”

Elle a un chat dans la gorge, elle ne peut pas dire ce qu’elle pense.” –
“Ona ma kota w gardle, nie może powiedzieć, co myśli.”

Il a un chat dans la gorge, il ne peut pas dire ce qu’il ressent.” –
“On ma kota w gardle, nie może powiedzieć, co czuje.”

J’ai un chatdans la gorge, je ne peux pas dire ce que je veux.” –
“Mam kota w gardle, nie mogę powiedzieć, czego chcę.”

Elle a un chat dans la gorge, elle ne peut pas dire ce qu’elle veut faire.” –
“Ona ma kota w gardle, nie może powiedzieć, co chce zrobić.”

Il a un chat dans la gorge, il ne peut pas dire où il veut aller.” –
“On ma kota w gardle, nie może powiedzieć, gdzie chce iść.”

Podsumowanie

Podsumowując, idiom “avoir un chat dans la gorge” jest barwnym i obrazowym sposobem na opisanie sytuacji, w której osoba ma trudności z mówieniem z powodu dyskomfortu w gardle. Jego pochodzenie jest niejasne, ale teorie sugerują, że może on pochodzić od starożytnych praktyk wróżenia lub gier słownych. Bez względu na jego pochodzenie, idiom ten jest powszechnie używany w języku francuskim i jest doskonałym przykładem kreatywności językowej.

Pamiętaj, że zrozumienie idiomów jest kluczowe dla pełnego zrozumienia języka. Idiomy, takie jak “avoir un chat dans la gorge”, dodają koloru i życia do naszej mowy i pisania, a także odzwierciedlają kulturę i historię, z której pochodzą. Więc następnym razem, gdy usłyszysz lub przeczytasz ten idiom, pamiętaj o jego znaczeniu i kontekście, a także o kocim akcentem, który dodaje do języka francuskiego.

aimer aller avoir bagietka bonjour Bordeaux croissant czas czasownik czasownika fiszki Francja francuski francuskie français gramatyka Historia jedzenie język język francuski krzyżówka kuchnia kuchnia francuska kultura kultura francuska Literatura Luwr manger Marsylia merci mots nauka nauka francuskiego nauka języka nauka języka francuskiego non odmiana Paryż Prowansja sztuka słownictwo teraźniejszy wakacje Wieża Eiffla wino

Potoczny Język Francuski: Nieformalna Strona Francuskich Słów

Potoczny Język Francuski: Nieformalna Strona Francuskich Słów

Potoczny Język Francuski: Nieformalna Strona Francuskich Słów

Potoczny Język Francuski: Nieformalna Strona Francuskich Słów

Potoczny Język Francuski: Nieformalna Strona Francuskich Słów. Zrozumienie potocznego języka francuskiego jest kluczowe dla pełnego zanurzenia w kulturę francuską. Bez tego, istnieje ryzyko, że ominiesz wiele subtelności i niuansów codziennych rozmów. W tym artykule przedstawimy kilka popularnych potocznych wyrażeń francuskich, ich kontekst i zastosowanie.

Bouquin – potoczne określenie książki

W potocznym języku francuskim “bouquin” to książka. Ten termin jest często używany przez młodzież i dorosłych, a jego użycie jest szeroko akceptowane.

Na przykład, w rozmowie możesz usłyszeć:

Tu as lu le dernier bouquin de cet auteur ?” (“Czy czytałeś najnowszą książkę tego autora?”).

Pote – przyjaciel, kumpel

Słowo “pote” jest francuskim slangiem na przyjaciela. To słowo jest często używane w nieformalnych sytuacjach, szczególnie przez młodsze pokolenie.

Przykładowo, w rozmowie możesz usłyszeć:

“Mon pote vient ce soir pour le dîner.” (“Mój kumpel przychodzi dziś na kolację”).

Bouffer – jeść

“Bouffer” to potoczne określenie na jedzenie. Jest często używane w nieformalnych sytuacjach, a nie na formalnych kolacjach czy spotkaniach biznesowych.

Na przykład:

“On va bouffer au restaurant ce soir ?” (“Zjemy coś w restauracji wieczorem?”).

Fric – pieniądze

“Fric” to potoczne określenie na pieniądze. Może być używane w różnych kontekstach, ale zazwyczaj nie jest stosowane w oficjalnych rozmowach o finansach.

Przykład:

“Il a fait beaucoup de fric avec son nouveau boulot.” (“Zarobił dużo kasy na swojej nowej pracy”).

Ouf – niesamowite

Słowo “ouf” jest używane do opisania czegoś niesamowitego lub niespodziewanego.

Przykład użycia:

“Ce film était ouf !” (“Ten film był niesamowity!”).

Bosser – pracować

“Bosser” to potoczne słowo na pracę. Jest używane w nieformalnych sytuacjach, ale nie jest odpowiednie w formalnych rozmowach biznesowych.

Przykład:

“Je bosse tard ce soir.” (“Pracuję późno dziś wieczorem”).

Dodo – sen

“Dodo” to potoczne określenie na sen. Jest to bardziej miłe i potoczne określenie, które może być używane w rozmowach z rodziną i przyjaciółmi.

Przykład:

“Je vais faire dodo maintenant.” (“Idę teraz spać”).

Baraque – dom

“Baraque” to potoczne określenie na dom. Używane jest głównie w nieformalnych sytuacjach, a nie w oficjalnych dyskusjach o nieruchomościach.

Przykład:

“Ils ont acheté une nouvelle baraque à la campagne.” (“Kupili nowy dom na wsi”).

Bagnole – samochód

“Bagnole” to potoczne określenie na samochód. Jest używane w nieformalnych sytuacjach, a nie w rozmowach o zakupie pojazdu czy ubezpieczeniach.

Przykład:

“Sa bagnole est en panne.” (“Jego samochód się zepsuł”).

Mec – mężczyzna

“Mec” to potoczne określenie na mężczyznę. Używane jest w nieformalnych sytuacjach, a nie w oficjalnych rozmowach.

Przykład:

“C’est un mec sympa.” (“To miły facet”).

Taf – praca

“Taf” to jeszcze jedno potoczne określenie na pracę. Podobnie jak “bosser”, jest używane w nieformalnych sytuacjach i nie jest odpowiednie w formalnych rozmowach biznesowych.

Przykład:

“J’ai beaucoup de taf à faire aujourd’hui.” (“Mam dzisiaj dużo pracy”).

Gamin, gosse – dziecko

“Gamin” i “gosse” to potoczne określenia na dziecko. Są one szeroko używane, ale nie są odpowiednie w formalnych sytuacjach.

Przykład:

“Il y a beaucoup de gamins dans le parc.” (“W parku jest dużo dzieci”).

Wesprzyj nas! Zostań naszym sponsorem na Patronite.pl
Wesprzyj nas! Zostań naszym sponsorem na Patronite.pl

Picoler – pić alkohol

“Picoler” to potoczne określenie na picie alkoholu. Jest używane w nieformalnych sytuacjach, ale nie jest odpowiednie w formalnych rozmowach.

Przykład:

“On a picolé tout le soir.” (“Pił cały wieczór”).

Miam-miam – pyszne jedzenie

“Miam-miam” to potoczne określenie na pyszne jedzenie. Jest to wyraz dźwiękonaśladowczy, który imituje dźwięki wydawane podczas jedzenia.

Przykład:

“Le dîner était vraiment miam-miam !” (“Kolacja była naprawdę pyszna!”).

Meuf – dziewczyna

“Meuf” to potoczne określenie na dziewczynę. Jest używane w nieformalnych sytuacjach, szczególnie przez młodsze pokolenie.

Przykład:

“J’ai rencontré une meuf sympa à la fête.” (“Poznałem miłą dziewczynę na imprezie”).

Kiffer – lubić

“Kiffer” to potoczne określenie na lubić. Jest używane w nieformalnych sytuacjach i jest bardzo popularne wśród młodych ludzi.

Przykład:

“Je kiffe cette chanson !” (“Uwielbiam tę piosenkę!”).

Fringues – ubrania

“Fringues” to potoczne określenie na ubrania. Jest używane w nieformalnych sytuacjach.

Przykład:

“J’ai acheté des nouvelles fringues pour la fête.” (“Kupiłem nowe ciuchy na imprezę”).

Flippant – przerażający

“Flippant” to potoczne określenie na coś, co jest przerażające lub niepokojące.

Przykład:

“Ce film est vraiment flippant !” (“Ten film jest naprawdę przerażający!”).

Un truc – rzecz, sprawa

“Un truc” to bardzo potoczne określenie na rzecz lub sprzęt.

Przykład:

“Peux-tu me passer ce truc là-bas?” (“Czy możesz podać mi tę rzecz tam?”).

Osef – Nie obchodzi mnie

“Osef” to skrót od “On s’en fout” co oznacza “nie obchodzi mnie”.

Przykład:

“Osef de ce qu’il pense.” (“Nie obchodzi mnie, co on myśli”).

Zakończenie

Znajomość potocznego języka francuskiego jest niezbędna dla tych, którzy chcą zrozumieć kulturę francuską na głębszym poziomie. Użycie tych słów w odpowiednich kontekstach może pomóc w nawiązaniu bliższych relacji z rodowitymi użytkownikami języka. Pamiętaj jednak, że nie wszystkie potoczne wyrażenia są odpowiednie we wszystkich sytuacjach. Istotne jest, aby dostosować swój język do kontekstu i uczestników rozmowy.

Jak nas wspierać?
Jak nas wspierać?

aimer aller amour avoir bagietka bonjour Bordeaux bouquet chocolat coeur croissant croisse czas czasownik czasownika dom fiszki fleurs Francja francuski francuskie francuski w minutę français gramatyka gramatyka francuska Historia historia Francji jedzenie język język francuski krzyżówka kuchnia kuchnia francuska kultura kultura francuska Literatura Luwr maison manger Marsylia merci minutę miłość mots nauka nauka francuskiego nauka języka nauka języka francuskiego Nicea non Normandia odmiana Oui Paris Paryż passé composé penser podcast podstawy poranna praca present Prowansja Ratatouille sport szampan sztuka słownictwo teraźniejszy tradycja voir wakacje Wieża Eiffla wino wymowa ćwiczenia